Elk jaar opnieuw doe ik het. Ik vraag aan al mijn studenten wat hun verhaal is.
En telkens opnieuw zie je hetzelfde gebeuren. Ze beschrijven zichzelf. ‘Ik ben Joske, ik heb twee broers, woon in Bommerskonten en mijn hobbies zijn… ‘
Ik snap dat wel. Waarom zou je je bloot geven aan iemand die je niet kent? Daarvoor is een minimum aan connectie en vertrouwen nodig. En dus blijven ze aan de oppervlakte. Met veel wringen en trekken kun je hier en daar een origineler begin krijgen, maar dat is dan ook niet meer dan een effectje.
Een beschrijving is geen verhaal.
Het wordt interessanter als ik hen er op wijs dat goede verhalen pas ontstaan als je een evenwichtssituatie doorbreekt. De context, het evenwicht dient om het verhaal te kaderen, maar als je alleen maar dieper ingaat op die ‘kadering’ blijft het vervelend, beschrijvend en mist het spanning. In het doorbreken van het evenwicht onstaat het verhaal.
Conflict betekent niet altijd trauma
Het is erg grappig om daarna vast te stellen dat ze op zoek gaan naar een conflict. Onveranderlijk is dat telkens een extern conflict. Iets wat hen overkomt. De scheiding van de ouders, het overlijden van een dierbare. Daar is niet mis mee. Waar het wel fout gaat is dat er vervolgens veel (te veel) aandacht besteed wordt aan dat gebeuren zelf, het traumatische van de gebeurtenis. Dat zorgt er voor dat het verhaal meestal de mist in gaat. De anekdote dient om de aandacht te vestigen, en is niet de kern van het verhaal. Het conflict is op dezelfde manier een element dat gebruikt wordt om van een evenwichtssituatie naar een andere positie te evolueren.
Intern versus Extern conflict
Een andere vorm van conflict om te beschrijven ‘wat je gemaakt heeft tot wat je nu bent’, is het interne conflict. Klassiek bij jonge mensen: het ontdekken van bijvoorbeeld hun sexuele geaardheid, of zelfs het bevestigen dat ze zich niet willen neerleggen bij het label dat hen opgkleefd wordt. Moedig, soms traumatisch, en een heel enkele keer ontzettend mooi om naar te luisteren. Interessant ook omwille van de kwetsbaarheid die ermee gepaard gaat. Kwetsbaarheid is ook een element dat zorgt voor connectie.
Zolang het zijn functie van ‘conflict’ - van schakelpunt - behoudt om nadien terug te keren naar de essentie van de verteller, werkt dat bijzonder sterk. Men identificeert er zich wel mee. Met de strijd of met de moeilijkheden. Maar ook hier kan het fout gaan, als de verteller niet beseft dat het kernpunt van het verhaal niet daar ligt, maar bij hem zelf.
Conflicten zijn cruciaal om spanningsbogen te krijgen. De oplossing van dat ‘inciting incident’, de impact van de gebeurtenis is altijd belangrijker dan het conflict zelf. Daar moeten we ons steeds bewust van zijn.
Om het samen te vatten
· Je vertelt je verhaal niet door ‘buiten dat verhaal’ te staan
· Beschrijvingen hebben geen spankracht
· Conflicten zijn niet altijd extern
· Doseer het belang en de beschrijving van het inciting incident